ဘဂၤလီ ကလား ( ရိုဟင္ဂၽာ) ကိစၥ...ရခိုင္သားတိေခၽပခၽက္တခု

http://mahadhammavasa.wo.to/Anti_Islam/Rohingya_20090325_Rakhaing.pdf

ဘဂၤလီ ကလား ( ရိုဟင္ဂၽာ) ကို..ဘယ္သူေမြးစားသလဲ

http://mahadhammavasa.wo.to/Anti_Islam/Who_Breed_Rohingya.pdf

မိုင္တိုင္အမွတ္ ၄၀

ရခိုင္.....စါဆိုရိုတိစုစီးမူ...
Publishment from.. ရခိုင္သားၾကီးလွၿမင္.
and PDF by
့Khaing Aung Aung
http://c2.api.ning.com/files/-0b7l*JhUNDCAkWBvBkVq1GNXRXhEksEPg7qTVZNzE9UY-Bq-D9pjiOP4KKp5AmW-UkDnPIGyWmhsPvDr2atI7t8etLIvi8l/ArakanStoriesCollection.pdf

သမုိင္းပညာရွင္ ပ႑ိပ္ ဦးဦးသာထြန္း

(၂၃-၁၀-၁၉၁၇) (၁၄-၈-၁၉၉၀)

‘ႏုိင္ငံ အက်ဳိးျပဳအဖုိးတန္ရတနာမ်ား’ စာအုပ္ကုိစာေရးသူက ျပဳစုလ်က္ရွိရာ ဆရာႀကီးဦးဦးသာထြန္း၏ အတၱဳပၸတၱိကုိ ေရးသားခြင့္ႏွင့္ အေရးႀကဳံလာ၍ မ်ားစြာႏွစ္ေထာင္းအားရျဖစ္မိပါသည္။ ကၽြန္ေတာ့္ဘ၀တြင္ ငယ္စဥ္ပင္ ၀ါသနာထုံခဲ့ေသာ သမုိင္းဘာသာရပါအတြက္ ေပါင္းကူးတတားသဖြယ္ ဆက္သြယ္ေပးခဲ့ေသာ လက္ဦးဆရာပင္ျဖစ္ပါသည္။ သမုိင္းပညာရွင္ သမုိင္းပ႑ိပ္ဟု ယခုဤစာအုပ္တြင္ ေဖာ္ျပထားေသာ္လည္း ကၽြန္ေတာ္ငယ္စဥ္က ဆရာႀကီး ဦးဦးသာထြန္းကုိ ဆရာဟုမေခၚခဲ့ပါ။ ရခုိင္တုိ႕ ထုံးစံအတုိင္း ‘အခင္’ (ဦးေလး) ဟုသာေခၚခဲ့ပါသည္။ စာေရးသူသည္ ေျမာက္ဦးသားဇာတိမဟုတ္ပါ။ ၁၉၅၅ ခုႏွစ္မွ ၁၉၅၇ ခုႏွစ္အထိ ၿမဳိ႕ေဟာင္းၿမဳိ႕(ေျမာက္ဦး) တြင္မိဘႏွင့္အတူ ေနဖူးခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ထုိစဥ္က စာေရးုသူ၏ ဖခင္ဦးေမာင္သာဇံသည္ တရားသူႀကီးရာထူျဖင့္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့ပါသည္။ ထုိစဥ္ကကၽြန္ေတာ္တုိ႕၏အိမ္သည္ နန္းရာကုန္းအျပင္ဘက္ က်ဳံးေနရာႏွင့္ ေဘာလုံးကြင္း (ရခုိင္ရွင္ဘုရင္မ်ားလက္ထက္က ‘၀ယုိင္တာ’ ဥယ်ာဥ္) လမ္းထိပ္တြင္တည္ရွိခဲ့ပါသည္။ အိမ္၏ေအာက္ထပ္ႏွင့္ အိမ္အေပၚထပ္ ဆင္၀င္တြင္ ရုံးဖြင့္လွစ္ထားၿပီး အေပၚထပ္ေနာက္ဘက္ တစ္ျခမ္းတြင္ ကၽြန္ေတာ္တုိ႕မိသားစု ေနထုိင္ခဲဲ့ပါသည္။ ထုိအခ်ိန္က နန္ေတာ္၏အေရွ႕ေတာင္ဘက္တြင္ ရခုိင္ရွင္ဘုရင္မ်ား လက္ထက္က ဗဟုိစည္တီးသည္ ဟု မေခၚဘဲ ‘ဗဟုိဆည္ယြန္းသည္’ ဟုဆုိပါသည္။ ယင္းေတာင္ကုိလည္း ‘ယြန္းေတာင္’ ဟုေခၚပါသည္။ ႏွစ္ပရိေစၦဒၾကာေညာင္းလာ၍ ယြန္းေတာင္ကုိ ‘လြမ္းေတာင္’ ဟုစကားေရႊႊ႕လ်ားလားျခင္းျဖစ္ပါသည္။ လြမ္းေတာင္ေျခနားတြင္ အ.ထ.က ေက်ာင္းရွိပါသည္။ ယင္းေက်ာင္းတြင္ ဆ႒မတန္းႏွင့္ သတၱမတန္းကုိ ေအာင္ျမင္ခဲ့ၿပီး အသက္ ၁၅ ႏွစ္ပင္ မျပည့္ေသးပါ။
ကၽြန္ေတာ္သည္ ငယ္စဥ္ကပင္ သမုိင္းကုိအလြန္၀ါသနာပါစိတ္၀င္စား မွန္းသိ၍ ဆရာသည္ ဘယ္ကုိပဲသြားသြား ကၽြန္ေတာ္႕ကုိ လာေခၚပါသည္။ ကၽြန္ေတာ္ႏွင့္ ေက်ာင္းေနဖက္သူငယ္ခ်င္းကုိေရႊသာ (ဆန္စက္ပုိင္ရွင္ ဦးရဲေဘာ္သား) လည္းတစ္ခါတစ္ရံ ပါလာတတ္ပါသည္။ ကုိေရႊသာသည္ ကၽြန္ေတာ့္ထက္္ တစ္တန္းႀကီးပါသည္။
ဆရာႀကီး ဦးဦးသာထြန္းသည္ ရခုိင္လူမ်ဳိးကုိ အလြန္ခ်စ္သလုိ ရခုိင္ရာဇ၀င္ (သမုိင္း) ကုိလည္းအလြန္တန္ဖုိ႕ထားတတ္ေၾကာင္း ထုိစဥ္ကပင္ ကၽြန္ေတာ္သိခဲ့ရပါသည္။ ထုိစဥ္က(ၿမဳိ႕ေဟာင္း) ေျမာက္ဦးၿမဳိ႕ရွိ ဘုရားတုိင္းလုိလုိပင္ ဌာပနာအေဖာက္ခံထားရ၍ ဌာပနာအေဖာက္မခံရေသာဘုရားဟူ၍ မရွိသေလာက္ပင္ ရွားပါးပါသည္။

ရတနာပုံေစတီ (ႏုိ႕ပုံေစတီ) ကုိမသာမာသူမ်ားက ညအခ်ိန္တြင္ ဌာပနာ လာေဖာက္ၾက၍ ေစတီတစ္ျခမ္းၿပဳိက်သြားေၾကာင္း လူ၃၊၄ ေယာက္ ေက်ာက္ပုံၾကားတြင္ ပိ၍ေသဆုံးေနသည္ကုိနံနက္တြင္ ေတြ႕ရေၾကာင္း ၿမဳိ႕ခံလူမ်ားက ေျပာသည္ကုိမွတ္မိပါေသးသည္။ ရတနာပုံေစတီသည္ ေျမာက္ဦးၿမဳိ႕တြင္ ထုထည္အႀကီးမားဆုံးေစတီျဖစ္ၿပီး ေစတီတစ္ျခမ္းၿပဳိက်စဥ္က ေတာ္လဲသံတမွ် ျမည္မဟီးၿပီး ၿပဳိက်ခဲ့ေၾကာင္း အသိမိတ္ေဆြမ်ားက ေျပာျပပါသည္။


တစ္ေန႕တြင္လည္း ကၽြန္ေတာ္တုိ႕အိမ္နာႏွင့္မလွမ္းမကမ္းတြင္ေနေသာ ေဒၚေကာက္မ၏ေယာက်ၤာႏွင့္ ကၽြန္ေတာ့္ကုိလာေခၚပါသည္။ သွ်စ္ေသာင္းဘုရားကုိ အတြင္လမ္းမွျဖတ္၍ ရတနာပုံေစတီကိုသြားၾကစဥ္ အံေတာ္သိမ္ဘုရားအေရာက္တြင္ ဘုရားကုိလက္ညဳိးထုိး၍ လက္ရာအေျမာက္ဆုံး ဘုရားေစတီ တစ္ဆူျဖစ္ေၾကာင္း၊ ေက်ာက္မ်ားကုိစီရာတြင္ အဂၤေတကုိမသုံးဘဲ စေရြးကုိက္လုပ္ထားေၾကာင္း။ အပ္ထုိး၍ပင္မ၀င္ေၾကာင္း ေျပာျပသည္ကုိ အမွတ္ရမိပါေသးသည္။


ရတနာပုံေစတီတစ္ျခမ္းၿပဳိက်လ်က္ရွိေသာဘက္၌ သုံးေယာက္သား သစ္ပင္မ်ားကုိဖယ္ရွားၿပီး ခဲရာခဲဆစ္ သပိတ္ေမွာက္အထိ တက္ၾကပါသည္။ သပိတ္ေမွာက္ဌာပနာတုိက္အတြင္းမွ ၿပဳိက်၍ ေပၚထြက္ေနေသာဘုရားဟုထင္ပါသည္။ ေက်ာက္ခဲမ်ားၾကားတြင္ ထုိင္ေတာ္မူ (၃ ေပေလာက္ ျမင့္မည္ထင္ပါသည္။) ေက်ာက္ဆင္းတုေတာ္တစ္ဆူကုိ ေဘးနားမွပိတ္ဆုိ႕ေနေသာ ေက်ာက္တုံးမ်ားကုိ ဖယ္ရွားၿပီး ေစတီေပၚမွထမ္း၍ ေအာက္သုိ႕ယူလားခဲ့ၾကပါသည္။ သွ်စ္ေသာင္းဘုရားႀကီး သိမ္ေရွ႕ မင္းဗာႀကီးရုပ္တုနားတြင္ ထားခဲ့ၾကသည္ကုိ မွတ္မိေနပါေသးသည္။
ထုိစဥ္က ထုကၠန္သိမ္ဘုရားထဲကုိ မည္သူမွ်၀င္၍မရပါ။ ဘုရားအတြင္းတြင္ ေမွာင္မဲေနၿပီး လင္းႏုိ႕မ်ားခုိေအာင္းလ်က္ရွိပါသည္။ ၾကမ္းခင္းတြင္ လင္းႏုိ႕ေခ်းမ်ားေျခမ်က္စိျမဳပ္ပါသည္။ ဆရာႀကီးသည္ ကၽြန္ေတာ္႕ကုိေခၚ၍ ထုကၠန္သိမ္အထဲကုိ ၀င္ၾကပါသည္။ အျပင္ဘက္ကစ၍ ၀င္ပါသည္။ ကၽြန္ေတာ့္ တသက္တြင္ ထုကၠန္သိမ္အထဲကုိ ပထမဆုံး၀င္ဖူးျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ေမွာင္မဲေန၍ ပတ္လမ္းအတုိင္းမ၀င္ဘဲ အျပင္ပတ္လမ္းမွ ထုိင္ေတာ္မူဘုရားဂူေပါက္မွ ေက်ာ္၀င္ၿပီး အတြင္းပတ္လမ္းအထဲကုိ ၀င္ပါသည္။ ကၽြန္ေတာ္က ေၾကာက္၍ ဆရာႀကီး၏လက္ကုိ တအားဆုပ္ကုိင္ထားပါသည္။ ခဏၾကာလွ်င္ လင္းလားလိမ့္မည္ဟု ဆုိပါသည္။ ဆရာႀကီးေျပာသည့္အတုိင္း ခဏၾကာလွ်င္ နံရံတြင္ထုထားေသာ ရုပ္ႂကြရုပ္လုံးရုပ္ထုအားလုံးကုိ ျမင္လာပါသည္။ အလင္း၀င္ေပါက္မွ အလင္းမ်ား၀င္ေနသည္ကုိ ေတြ႕ရပါသည္။ ဆရာႀကီးသည္ ပါလာေသာဖေယာင္းတုိင္ကုိ မီထြန္းၿပီး နံရံရွိ အမ်ဳိးသမီးမ်ား ေက်ာက္ဆစ္လက္ရာဆန္လုံးပုံထုလုပ္ထားေသာ ရုပ္ႂကြအရုပ္မ်ားကုိ ကၽြန္ေတာ့္အားျပပါသည္။ ဆရာႀကီးသည္ ေဆာင္းပါးေရးရန္ အေထာက္အထားလုိ၍ လားၾကည့္ဟန္တူပါသည္။ ကၽြန္ေတာ္႕ကုိလုိက္ျပျခင္းကား မဟုတ္ပါ။
ထုိစဥ္က ရန္ေအာင္ေဇယ်ေခၚ သွ်စ္ေသာင္းပုထုုိးေတာ္ႀကီး၏ အရန္ေစတီငယ္အားလုံးသည္ ဌာပနာေဖာက္ခံထားရ၍ ျမင္မေကာင္းေလာက္ ေအာင္ပင္ သပတ္ေမွာက္မ်ားတြင္ ေဟာင္းေလာင္းေပါက္ျဖစ္လ်က္ရွိပါသည္။ ဆရာေတာ္ႀကီးသည္ တစ္ေန႕တြင္ ကၽြန္ေတာ့္ကုိလားေခၚၿပီး သွ်စ္ေသာင္းဘုရားအနီးရွိ အုတ္ခဲမ်ားကုိ တစ္ေနရာတြင္ စုခုိင္းပါသည္။ ဘုရားအထဲမွ သံႏွင့္ဘိလပ္ေျမမ်ားကုိေရာ၍ အုတ္ခဲမ်ားႏွင့္ နဂုိပုံမပ်က္ပိတ္သည္ကုိ အမွတ္ရမိပါေသးသည္။
မပိတ္မွီ ဆရာႀကီးသည္ အုတ္ျပားတစ္ျပားကုိယူ၍ ၁၉၉၅ ခုဟုေဆာက္ႏွင့္ထြင္း၍ ေရးသားၿပီးမွ ယင္းသကၠရာဇ္ပါ ေက်ာက္ျပားကုိ အထဲတြင္ ထည့္ၿပီးမွ ပိတ္ပါသည္။ မည္မွ် သုေတသီသမုိင္းဆရာပီသေၾကာင္း ေပၚလႊင္ပါသည္။ ဌာပနာအေဖာက္ခံထားရေသာ အေပါက္ကုိ သာမန္ ပန္းရန္ဆရာတစ္ဦးကဲ့သုိ႕ မပိတ္ခဲ့ပါ။ တစ္ခ်ိန္တစ္ခါတြင္ ေနာင္လာေနာက္သားမ်ား မွတ္တမ္းက်န္ရစ္၍ မည္သည့္ခုႏွစ္က ပိတ္ခဲ့ေၾကာင္း သကၠရာဇ္ကုိ ေရးသားခဲ့ပါသည္။
ကၽြန္ေတာ္တုိ႕မိသားစု ေျမာက္ဦးၿမဳိ႕တြင္ရွိေနစဥ္ နန္းေတာ္ရာကုန္မွ ၃ မုိင္ေလာက္ေ၀းေသာ အေရွ႕ဘက္တြင္ ရွင္ဘုရင္မ နတ္သွ်င္မယ္၏ တစ္ကုိယ္ေတာ္ေနခဲ့ေသာ နန္းေတာင္ေဆာင္ ရွိခဲ့ဖူးပါသည္။ ယခုအခ်ိန္တြင္ မယ္ေတာ္မရွိေတာ့ၿပီျဖစ္ေသာ္လည္း နန္းဦးတြင္ နတ္သွ်င္မယ္ကုိးကြယ္ခဲ့ေသာ နန္းဦးဘုရားမွာ ခ်ဳံႏြယ္ပိတ္ေပါင္းမ်ား အထဲေရာက္လ်က္ရွိေနပါေသးသည္။ ယင္းဘုရားကုိ ဆရာႀကီးက ဦးေဆာင္၍ ေတာထဲၿမဳိ႕ေဟာင္းရွိ သင့္ေတာ္ေသာ ဘုရားတစ္ဆူဆူ၀င္းအတြင္း ေရႊ႕ေျပာင္းရန္ေဆာင္ရႊက္လွ်က္ရွိပါသည္။ ကၽြန္ေတာ္ႏွင့္ ဆရာႀကီးေရာက္သြားေသာအခ်န္တြင္ ထုိင္ေတာ္မူဘုရားကုိ စြပ္ပါးေပၚ ပက္လက္လွန္၍ တင္ထားၿပီးသား ဆြဲယူရန္အဆင္သင့္ ရွိေနပါၿပီ။ မ်က္ႏွာကုိ ပိတ္ျဖဴတစ္ခုႏွင့္ အုပ္ထားပါသည္။ ပလႅင္မွာ ေက်ာက္တုံးမ်ားကုိ ဆက္စပ္၍ျပဳလုပ္ထားေသာေၾကာင့္ မ၍ေရႊ႕လွ်င္ အားလုံးၿပဳိပ်က္သြားပါမည္။ ဆရာႀကီး၏ အမိန္႕အရ လူမ်ားကတူရြင္းႏွင့္ကလန္႕ၿပီး ေက်ာက္ခဲတစ္လုံးခ်င္းခြာယူပါသည္ ပလႅင္တြင္ ရုပ္လုံးရုပ္ႂကြမ်ားျဖင့္ ျပဳလုပ္ထား၍ အလြန္ပင္လက္ရာေျမာက္ပါသည္။ ဘုရားထားမည့္ေနရာသုိ႕ ေရာက္ေသာအခါ ပလႅင္ကုိ နဂုိအတုိင္းျပန္လည္စုစည္းတည္ေဆာက္သည့္အခါ အဆက္အစပ္လြယ္ကူရန္ သေဘၤာေဆးအနီျဖင့္ ေက်ာက္ခဲတစ္လုံးခ်င္းကုိ အတန္းလုိက္ဆရာႀကီးကခုိင္း၍ ကၽြန္ေတာ္က နံပတ္မ်ား ေရးမွတ္ရပါသည္။ ေနာက္ ၂ ရက္အၾကာ ပြပ္ပါေပၚတင္ထားေသာ ဘုရားကုိ ၿမဳိ႕ေဟာင္းၿမဳိ႕ရွိ ၿမဳိ႕မိၿမဳိ႕ဖႏွစ္ေထာင္ေက်ာ္ခန္႕က ႀကဳိးႏွင့္ဆြဲ၍ ယူလာခဲ့ၾကပါသည္။ (ထုိစဥ္က ဘုရားမည္သည့္ေနရာတြင္ ထားခဲ့သည္ကုိ ယခု စာေရးေနေသာအခ်ိန္တြင္ မမွန္မိေတာ့ပါ။)
၁၉၉၅ ခုႏွစ္ က်ေရာက္ေသာ အမ်ဳိးသားေန႕တြင္ ကၽြန္ေတာ္တုိ႕ အိမ္ေရွ႕က်ဳံးေနရာတြင္ ဆရာႀကီးေခါင္းေဆာင္၍ သရုပ္ေဆာင္ခဲ့ပါသည္။ မင္းသားႀကီးေရႊဘန္းျပဇာတ္ကျပ၍ သရုပ္ေဆာင္ခဲ့ပါသည္။ ထုိစဥ္က မင္းသားႀကီးေရႊဘန္းအျဖစ္ ကုိေက်ာ္ေဇာလွက သရုပ္ေဆာင္ခဲ့ပါသည္။ ပြဲၾကည့္ပရိတ္သတ္မ်ားကလည္း ကြင္းတစ္ခုလုံး ျပည့္လွ်ံေနပါသည္။ ျပဇာတ္ထြက္၍ မိနစ္ပုိင္းအလုိတြင္ ဇာတ္စင္လက္ယာဘက္တြင္ဗုံးတစ္လုံးေပါက္ကြဲရာ လူေပါင္း ၄၀ ေက်ာ္ခန္႕ ဒဏ္ရာရရွိခဲ့ပါသည္။ (ကံေကာင္းေထာက္မ၍ အဖိတ္အစင္မရွိိခဲ့ပါ)။ ထုိစဥ္က ကၽြန္ေတာ္ႏွင့္ ဇာတ္စင္ေဘးနားခုံတန္းလ်ား တစ္ခုတြင္ ကၽြန္ေတာ္က အလယ္ကထုိင္ၿပီး လက္ယာဘက္တြင္ ဆရာႀကီးဦးဦးသာထြန္း၊ လက္၀ဲဘက္တြင္ ေက်ာင္ဆရာႀကီးဘက္ကား အိမ္မွသား သုိ႕မဟုတ္ သမက္ျဖစ္ႏုိင္ပါသည္။ ထုိင္လ်က္ရွိၾကပါသည္။ ဗုံးေပါက္၍ ဒဏ္ရာရၿပီး ေသြးအုိင္ထဲတြင္လဲေနေသာလူမ်ားအထဲတြင္ ကၽြန္ေတာ္႕ေဘးနားက ထုိင္ေနေသာ ဆရာဘက္ကား၏လူလည္းပါ၀င္ခဲ့ပါသည္။ အကယ္၍ ထုိလူသာမရွိခဲ့လွ်င္ ကၽြန္ေတာ္ သုိ႕မဟုတ္ ဆရာႀကီးဦးဦးသာထြန္း တစ္ေယာက္ေယာက္ ဒဏ္ရာရသြားႏုိင္ပါသည္။ ကံေကာင္းသည္ဟု ထုိစဥ္ကေျပာခဲ့ပါသည္။ ဆရာႀကီးႏွင့္ကၽြန္ေတာ္သည္ ေသတြင္းက သီသီကေလး လြတ္ေျမာက္လာခဲ့ပါသည္။
ေနာက္တစ္ေန႕တြင္ ဆရာႀကီးသည္ ကၽြန္ေတာ္ကုိေခၚ၍ သွ်စ္ေသာင္းဘုရားအတြင္း ပတ္လမ္းအလယ္တစ္ေနရာတြင္ အဓိ႒ာန္၀င္ေနေသာ ကုိရင္ႀကီး(စစ္ေတြၿမဳိ႕လမ္းသစ္ရပ္ ငွက္ေပ်ာေတာေက်ာင္းမွ ကုိရင္ႀကီး) ကုိဗုံးခြဲသူမည္သည့္အဖြဲ႕အစည္းမွျဖစ္ေၾကာင္း ေမးျမန္းခဲ့သည္ကုိ မွတ္မိပါေသးသည္။
တစ္ခါတြင္လည္း ဆရာႀကီးအိမ္တြင္ ဆရာႀကီးႏွင့္ထမင္းစားေနၾကစဥ္ လူတစ္ေယာက္အေျပးအလႊား ေရာက္လာၿပီး သတင္းလားပုိ႕ပါသည္။ သွ်စ္ေသာင္းဘုရား၏ အ၀င္လမ္းႏွင့္ မနီမေ၀းတြင္ေစတီငယ္တစ္ဆူရွိပါသည္။ ေစတီတုိင္းတြင္ မုခ္၀ကုိ အေနာက္ဘက္သုိ႕လွည့္ထားပါသည္။ ထုိေစတီငယ္သည္ မင္းဗာႀကီး၏ အရုိးအုိးေစတီ (Mortuary Temple) ျဖစ္ပါသည္။ ဘုရင္မင္းဗာႀကီးသည္ ဘဂၤလား ၁၂ ၿမဳိ႕ကုိ ေအာင္ႏုိင္ျခင္းအထိမ္းအမွတ္ျဖစ္၍ ရန္ေအာင္ေဇယ် ေခၚ သွ်စ္ေသာင္းပုထုိးေတာ္ႀကီးကုိ တည္ထားခဲ့၍ သူကြယ္လြန္ၿပီးသည့္ေနာက္ သူ႕အရုိးအုိး ေစတီငယ္ကုိ အေနာက္ဘက္သုိ႕မုခ္၀လွည့္ထားျခင္းျဖစ္သည္။ ေစတီအတြင္းတြင္ မင္းဗာႀကီး၏အုတ္ဂူကုိ အေနာက္ဘက္သုိ႕ မုခ္၀ကုိ လွည့္ထားခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ ေစတီအတြင္းတြင္ မင္းဗာႀကီး၏ အုတ္ဂူကုိ ဘုရားပလႅင္သ႑ာန္ျပဳလုပ္ထား၍ အေပၚတြင္ ထုိင္ေတာ္မူဘုရားတစ္ဆူရွိပါသည္။
ဆရာႀကီးကုိ သတင္းလာပုိ႕သည္မွာ မေန႕ညက မင္းဗာႀကီး၏ အုတ္ဂူကုိ သုိက္ဆရာမ်ားက ေဖာက္ထြင္းၿဖဳိဖ်က္ၿပီး အထဲတြင္ရွိေသာ အဖုိးတန္ပစၥည္းမ်ားကုိ ယူသြားၿပီးျဖစ္ေၾကာင္း လာေျပာျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ဆရာႀကီးသည္ စားေနေသာထမင္းကုိ ဆက္မစားေတာ့ဘဲ လက္ေဆးၿပီး ‘ေမာင္ေအးသိန္း။ လားသြားမယ္’ ဆုိၿပီး အေျပးအလႊား သြားေရာက္ခဲ့ၾကပါသည္။ ေစတီအထဲ၀င္လုိက္ေသာ အခါ ဘုရားကုိ ေဘးေရႊ႕ထားၿပီး ဘုရားေအာက္ေျမလွန္ရွာေဖြထားသည္ကုိ ေတြ႕ရပါသည္။
မၾကာမွီေန႕တစ္ေန႕တြင္ ဆရာ့အိမ္ ကၽြန္ေတာ္သြားပါသည္။ ပက္လက္ကုလားထုိင္တစ္လုံးတြင္ ထုိင္၍ အဂၤလိပ္စာအုပ္တစ္အုပ္ကုိ ဖတ္ေနပါသည္။ ကၽြန္ေတာ္သိရသေလာက္ ဆရာသည္ ဘြဲ႕မရသည့္အျပင္ ၁၀ တန္းပင္မေအာင္ခဲ့ဟု ထင္ရပါသည္။ ကၽြန္ေတာ္က ဘာစာအုပ္ကုိ ဖတ္ေနပါသလဲလုိ႕ ေမးလုိက္ေတာ့ ဦးေရႊဇံေအာင္ဘာသာျပန္ခဲ့ေသာ ဗုဒၶအဘိဓမၼာစာအုပ္ျဖစ္ေၾကာင္း ဤစာအုပ္ကို ၾသစေၾတးလ်တကၠသုိလ္ ဒႆနိကဘာသာရပ္ ျပ႒ာန္းထားေသာ စာအုပ္ထဲတြင္ ဤစာအုပ္လည္း တစ္အုပ္အပါအ၀င္ ျဖစ္ေၾကာင္း ဆရာေျပာျပ၍ ထုိစဥ္က ဤဦးေရႊဇံေအာင္ကုိ ကၽြန္ေတာ္ စ၍ၾကားဖူးျခင္းျဖစ္ပါသည္။
ဆရာႀကီးတြင္ တကၠသုိလ္မွေပးအပ္ခဲ့ေသာ ဒီဂရီဘြဲ႕ထူးဂုဏ္ထူးမ်ား မရွိပါ။ ‘သမုိင္းပညာရွင္’ သမုိင္းပ႑ိပ္ ဦးဦးသာထြန္းဟု ဂုဏ္ထူးသာရွိပါသည္။ ရခုိင္သားေလာကတြင္ အာနႏၵာစႁႏၵားေက်ာက္စာကုိ အစမွအဆုံးအထိ ဖတ္၍ ဘာသာျပန္ႏုိင္သူမွာ ဆရာႀကီးဦးဦးသာထြန္းႏွင့္ ရူပေဗဒပညာရွင္ ဦးစံသာေအာင္ ၂ ဦးသာ ရွိခဲ့ပါသည္။
၁၉၅၅-၅၆-၅၇ ႏွစ္မ်ားအတြင္း စာေရးသူ၏ ဖခင္ရွိေနစဥ္ ရန္ကုန္ၿမဳိ႕ ရန္ကုန္တကၠသုိလ္ေရွးေဟာင္းသမုိင္ဌာနမွ ေက်ာက္စာ၀န္ ဦးလူေဖ၀င္းသည္ ရခုိင္သမိုင္းကုိ ေလ့လာၾကည့္ရန္ႏွင့္ ေက်ာက္စာမ်ားကူးရန္ေျမာက္ဦးၿမဳိ႕သုိ႕ခဏလာပါသည္။ လာတုိင္းကၽြန္ေတာ္တုိ႕အိမ္တြင္ တည္းခုိပါသည္။ ျမန္မာစာသတ္ပုံႏွင့္ ပတ္သက္လွ်င္ စာေရးသူ၏ဖခင္ႏွင့္ေဆြးေႏြးၿပီး သမုိင္းမ်ား၊ ေက်ာက္စာမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္လာလွ်င္ ဆရာႀကီး ဦးဦးသာထြန္းကုိ အေခၚလႊတ္၍ ေဆြးေႏြးပါသည္။
ကၽြန္ေတာ့္ဖခင္သည္ ဆရာဦးေဖ၀င္း၏ လုိအပ္ခ်က္မ်ားအားလုံးကုိ ဆရာဦးဦးသာထြန္းႏွင့္ ေတြ႕ေပးရာ ဆရာႀကီးဦးဦးသာထြန္းကုိ သူထင္သည္ထက္မ်ားစြာ အကူအညီေပးႏုိင္ခဲ့သူတစ္ဦးအျဖစ္ လာေတြ႕ရာ ေက်ာက္စာ၀န္ဦး၀င္းေဖက တအ့ံတစ္ၾသႏွင့္ ‘ဤေဒသမ်ဳိးမွာ ဤမွ်ေလာက္သမုိင္းပညာကုိ တတ္ကၽြမ္းနားလည္ေသာသူ ရွိလိမ္းမယ္လုိ႕ ကၽြန္ေတာ္မထင္ခဲ့ဘူး ဦးသာဇံ’ ဟု စာေရးသူ၏ဖခင္ကုိ ေျပာဖူးပါသည္။
ထုိစဥ္က ဆရာႀကီးဦးဦးသာထြန္းသည္ အလယ္တန္းျပေက်ာင္း ဆရာလုပ္ေနပါသည္။ စာေရးသူ၏ဖခင္ေထာက္ခံတင္ျပခဲ့၍ ဆရာဦးဦးသာထြန္းကုိ လက္ရွိေက်ာင္းဆရာအလုပ္မွ ထြက္စာမတင္ရေသးဘဲႏွင့္ပင္ အငယ္တန္းေက်ာက္စာ၀န္ (ေနာက္ပုိင္း ရာထူးတုိးေပးပါသည္။) ရာထူးကုိခန္႕အပ္ျခင္းခံခဲ့ရပါသည္။
ဆရာႀကီးသည္ ရန္ကုန္ၿမဳိ႕ရွိ ေရွးေဟာင္းသမုိင္း သုေတသနဌာနသုိ႕ ခဏတျဖဳတ္ လာရေလ့ရွိပါသည္။ ဦးလူေဖ၀င္းက ဦးဦးသာထြန္း ရန္ကုန္လာလွ်င္ ကၽြန္ေတာ့္ထံ မ၀င္ဘူးဟု ကၽြန္ေတာ့္အေဖကုိ အက်ဳိးအေၾကာင္းေျပာပါသည္။ သူသိခ်င္ေသာ သမုိင္းကစၥရပ္မ်ားကုိ ေဆြးေႏြးေမးျမန္းလုိ၍လည္း ျဖစ္ႏုိင္ပါသည္။ ဆရာႀကီးအေၾကာင္းကုိ ကၽြန္ေတာ္ေကာင္းေကာင္းသိပါသည္။ ဦးလူေဖ၀င္းေခၚလွ်င္ သူမလာဘဲ မေနပါ။ မေခၚ၍မလာျဖစ္သာျဖစ္ပါသည္။
“အစ္ကုိဦးသာထြန္း။ ဆရာယခုလက္ရွိရာထူးရရန္ ကၽြန္ေတာ္က ေထာက္ခံသူသာျဖစ္တယ္။ ဆရာကုိ အလုပ္ခန္႕တာက ဦးလူေဖ၀င္းျဖစ္တယ္။ ေက်းဇူးေတာ့ရွိတယ္။ ရန္ကုန္ေရာက္ရင္ သူ႕ဆီမသြားဘဲ မေနႏွင့္။ တခါတရံ သူ႕အိမ္၀င္လုိက္ပါ….”
လုိ႕ ကၽြန္ေတာ့္အေဖႏွင့္ ေတြ႕စဥ္ ေျပာသည္ကုိ မွန္မိပါေသးသည္။ ဆရာႀကီးသည္ သမုိင္း (ရာဇ၀င္) ႏွင့္ပတ္သက္လာလွ်င္ စိတ္ရွည္သည္းခံေသာ္လည္း တျခားကိစၥရပ္မ်ားတြင္ ေအးေအးေဆးေဆးေနတတ္သူတစ္ဦး ျဖစ္ပါသည္။
ကၽြန္ေတာ္သည္ ေျမာက္ဦးၿမဳိ႕တြင္ ၂ ႏွစ္ေက်ာ္ခန္႕ေနခဲ့ရာ ဆရာႀကီး၏ လမ္းေလွ်ာက္တုတ္ေခ်ာင္းပမာ ကၽြန္ေတာ့္ကုိ ဘယ္သြားသြား ခၚသြားပါသည္။ ကၽြန္ေတာ့္ကလည္း ဆရာႀကီး၏လက္ကုိ ကုိင္း၍ေနာက္ကလုိက္ရင္း ေနာင္တြင္စာရးဆရာသမုိင္းသုေတသီတစ္ဦးအျဖစ္သုိ႕ ေရာက္လာခဲ့သူျဖစ္ပါသည္။ ဆရာႀကီးဦးဦးသာထြန္းသည္ စာေရးသူတစ္ေယာက္အတြက္သာ အဟုတ္ခဲ့ပါ။ ရခုိင္တစ္မ်ဳိးသားလုံးအတြက္ မီးရွဴးတန္ေဆာင္ အာဇာနည္တစ္ဦးျဖစ္ခဲ့ပါသည္။
ဆရာႀကီးဦးဦးသာထြန္းကုိ ရခုိင္ျပည္နယ္။ ေျမာက္ဦးၿမဳိ႕၊ ေညာင္ပင္ေစ်းရြာေန(အဘ) ဦးေကာင္းစံရႊီ။ အမိေဒၚေအာင္ေႂကြဇံတုိ႕မွ ၁၉၁၇ ခု နုိ၀င္ဘာလ ၂၃ ရက္ေသာၾကာေန႕တြင္ ဖြားျမင္ခဲ့သည္။ တစ္ဦးတည္းေသာသားႀကီး ၾသရသျဖစ္သည္။

ငယ္ရြယ္စဥ္မွစ၍ အဘုိးျဖစ္သူ ရာဇ၀င္ဆရာႀကီးဦးဦးသာထြန္းေအာင္က ရခုိင္ရာဇ၀င္ ေဆးက်မ္း၊ နကၡတ္က်မ္း၊ ပူရာဏ္က်မ္းမ်ားကုိ ႏႈတ္တုိက္အာဂုံသင္ၾကားေပးခဲ့သည္။ န၀မတန္းတြင္ ပညာသင္ၾကားေနစဥ္ ဖခင္ကြယ္လြန္ သြားသျဖင့္ ေက်ာင္းမွႏႈတ္ထြက္လုိက္ရၿပီးေနာက္ ရဟန္းပုဂၢဳိလ္၊ လူပုဂၢဳိလ္တုိ႕ထံ၌ သကၠတ၊ သမုိင္း၊ အင္း၊ ေဗဒင္ႏွင့္ အျခားေလာကီပညာရပ္မ်ားကုိ သင္ၾကားေလ့လာဆည္းပူးခဲ့သည္။

၁၉၅၀ ခုႏွစ္မွ ၁၉၅၅ ခုႏွစ္အထိ မူလတန္းေက်ာင္းဆရာအျဖစ္ ၀င္ေရာက္လုပ္ကုိင္ခဲ့သည္။ ၁၉၅၅ ခုႏွစ္မွ ၁၉၇၇ ခုႏွစ္ထိေျမာက္ဦးၿမဳိ႕ ေရွးေဟာင္းသုေတသနဌာနခြဲတြင္ ရခုိင္ျမန္မာပ႑ိပ္အျဖစ္ တာ၀န္ထမ္း ေဆာင္ခဲ့သည္။ ယခုလက္ရွိ ေျမာက္ဦးေရွးေဟာင္းသုေတသနျပတုိက္ႀကီးသည္ ဆရာႀကီးစုေဆာင္း တည္ေဆာက္ခဲ့ေသာ ျပတုိက္ႀကီးျဖစ္သည္။ ၁၉၇၇ ခုႏွစ္မွ ၁၉၈၃ ခုႏွစ္ထိေျမာက္ဦးၿမဳိ႕႔ ေရွးေဟာင္း သုေတသနဌာနခြဲတြင္ အႀကံေပးပုဂၢဳိလ္အျဖစ္ ဆက္လက္တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။ ၁၉၈၀ ခုႏွစ္မွ ၁၉၈၃ ခုႏွစ္တြင္ ကုိယ္တုိင္ကုိယ္က် သုေတသနလုပ္ငန္း ပါ၀င္တူးေဖၚ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။

ေျမာက္ဦးၿမဳိ႕ဘုရားသမိုင္း (၁၃၀၁ ခုႏွစ္ ပုံႏွိပ္) ဦးရာဇ္ေတာင္ဘုရားသမုိင္း (ပုံႏွိပ္)၊ ေျမာက္ဦးၿမဳိ႕ဘုရားသမုိင္း က်မ္းျပင္ဆင္ျဖည့္စြက္ခ်က္ (ပုံႏွိပ္)၊ (၁၉၅၂-၁၉၅၃) ရကၡုဳိင္အမ်ဳိးသမီးသူရဲေကာင္းအတၳဳပတၱိ (၁၉၅၃-၅၄) (ပုံႏွိပ္)၊ ရကၡဳိင္ရာဇ၀င္သေခၤပက်မ္း(၁၉၅၄-၅၅)(ပုံႏွိပ္)၊ ရွင္သတ္ဘုရားသမုိင္း(ပုံႏွိပ္) တုိ႕ကုိထုတ္ေ၀ခဲ့သည္။
ရခုိင္ရဗ်ာေပါင္းခ်ဳပ္၊ ရခုိင္ရာဇ၀င္လကၤာဘာသာျပန္၊ ရခုိင္ဒဂၤါးမ်ားဘာသာျပန္၊ ရခုိင္ျပည္နယ္ဓတ္ေတာ္ ဘုရားေစတီမ်ားႏွင့္ ေျမာက္ဦးၿမဳိ႕ တန္ခုိးႀကီးဘုရားမ်ား သမုိင္းက်မ္းစာမူမ်ားကုိ ေရးသားျပဳစုၿပီး ဘ႑ာေရး ၀န္ႀကီးဆရာဦးထြန္းေအာင္ေက်ာ္သုိ႕ ေပးအပ္ခဲ့သည္။

အံေတာ္သိမ္ေတာ္ဘုရားသမုိင္းက်မ္း၊ သဲထက္ဘုရားသမုိင္း၊ ထီးေတာ္မုိးဘုရားသမုိင္း၊ ေဘာင္းဒြတ္နတ္ေတာ္ ဘုရားသမုိင္း၊ မဟာထီးဘုရားသမုိင္း၊ သွ်စ္ေသာင္းဘုရားသမုိင္း၊ ပါးေတာ္ဘုရားသမုိင္း၊ ဘုရားေပၚဘုရာသမုိင္း၊ မဂၤလဓာတ္ေရႊကူဘုရားသမုိင္းတုိ႕ကုိ ရတုလကၤာစကားေျပေမာ္ကြန္း စသည္တုိ႕ျဖင့္ ေရးသားထုတ္ေ၀ခဲ့သည္။ ဓည၀တီမဂၢဇင္းကုိ စာတည္းႏွင့္ အယ္ဒီတာအျဖစ္တာ၀န္ယူ ထုတ္ေ၀ခဲ့သည္။ ဓည၀တီစာေစာင္၊ ဓည၀တီ မဂၢဇင္း၊ ရခုိင္တန္ေဆာင္မဂၢဇင္း၊ မႏၱေလးျပည္သူဂ်ာနယ္၊ ရန္ကုန္မဂၢဇင္း၊ စုံေထာက္မဂၢဇင္း၊ ယဥ္ေက်းမႈ စာေစာင္၊ ရခုိင္မဂၢဇင္း၊ စစ္ေတြေကာလိပ္မဂၢဇင္း၊ ရခုိင္ျပည္နယ္စာေစာင္၊ ၀ရာဇ္မဂၢဇင္းတုိ႕တြင္ ဦးဦးသာထြန္း၊ ဦးသူရိယ စသည့္ကေလာင္အမည္မ်ားျဖင့္ ေဆာင္းပါး ေျမာက္မ်ား စြာေရးသာခဲ့သည္။

ၿမဳိ႕ေစာင့္နတ္ ေဒ၀တာဗလီပူေဇာက်မ္း၊ အဥၥနနိဒါန္းေဆးက်မ္း၊ ရခုိင္စည္ျပဳလုပ္ပုံႏွင့္ တီးကြက္တီးလုံးမ်ား၊ ကဗ်ားမ်ား၊ စုေပါင္းစာကမ္း၊ ရခုိင္ထိမ္းျမားမဂၤလာပန္း၊ တ်ားတီးလုံးတီးကြက္ႏွင့္ ျပဳလုပ္ပုံ အတုိင္းအတာ စာတမ္း၊ ရခုိင္သတ္ပုံသတ္ညႊန္း ခြဲထားျခင္းအဓပၸာယ္တြက္ပုံစာတမ္း၊ ရခုိင္ပုေလြ(ႃပြီ) အမ်ဳိးမ်ဳိးတုိ႕ကုိ ျပဳလုပ္ပုံ အတုိင္းအတာစာတမ္း၊ ဗုဒၶပူဇနိယဆီမီးခြက္အက၊ သီခ်င္းကဗ်ာ စသည္တုိ႕ကုိ ေရးသားျပဳစုခဲ့သည္။

ဆင္ယင္ထုံးဖြဲ႕မႈက်မ္း(မူၾကမ္း)၊ ရခုိင္ရာဇ၀တ္(မူၾကမ္း)၊ ရခုိင္အကၡရာဆင္းသက္လာပုံက်မ္း(မူၾကမ္း)၊ ရခုိင္ ေက်ာက္စာေပါင္းခ်ဳပ္က်မ္း(မူၾကမ္း)၊ ရခုိင္ျပည္နယ္ဘုရားသမုိင္းက်မ္း(မူၾကမ္း)၊ ရခုိင္မင္းသား ေဒါင္မာတင္ က်မ္း(မူၾကမ္း)၊ အရွင္ဦးျမ၀ါက်မ္း(မူၾကမ္း)၊ ရခုိင္မင္သမီးဧခ်င္း ရွင္းလင္းခ်က္(မူၾကမ္း)၊ ဗ်ာလ္စာတမ္း(မူၾကမ္း)၊ ေက်ာ္ေတာ္ၿမဳိ႕ေသလာဂီရိေမာရ ပပၺတေတာင္ေျခရင္းမွ ေတြ႕ရွိရေသာ ေက်ာက္ဆစ္လက္ရာမ်ား သုေတသနျပဳ ခ်က္(မူၾကမ္း) စသည္တုိ႕ကုိ ေရးသာျပဳစုခဲ့သည္။

ဆရာႀကီးဦးဦးသာထြန္းကုိ သမုိင္းဆရာတစ္ဦးအေနႏွင့္သာ သူသိမ်ားပါသည္။ သူေရးသမွ် သမုိင္းႏွင့္သာ ပတ္သက္ေနမည္ဟု ထင္ၾကပါသည္။ သူေရးသမွ် သမုိင္းႏွင့္သာ ပတ္သက္ေနမည္ဟု ထင္ၾကပါသည္။ သုိ႕ေသာ္ ဆရာႀကီးသည္ သမုိင္းပညာရပ္ထက္ လြန္၍နကၡတ္တာရာပညာပါ တတ္ေျမာက္ကၽြမ္းက်င္ပါေသးသည္။
ဆရာႀကီးသည္ ‘သူရိယပ႑ိပ္’ ကေလာင္အမည္ျဖင့္ ‘ေခတ္မီ အဂၤလိပ္-ျမန္မာႏွစ္ ၃၀၀ ျပကၡဒိန္’ စာအုပ္ကုိလည္း ပုံႏွိပ္ထုတ္ေ၀ခဲ့ပါေသးသည္။

ၾသစေၾတးလ်ႏုိင္ငံ အမ်ဳိးသာတကၠသုိလ္သုေတသီ Pamela Gutman ၏ Ancient Arakan က်မ္းျပဳစုရာတြင္ လည္းေကာင္း၊ ျပင္သစ္ႏုိင္ငံ ပါရီၿမဳိ႕မွ ပါေမာကၡေရာဖတ္ဆာဗရ္ (Bernot) အား ရခုိင္းပုံျပင္လိပ္ကန္ဖားမ ၀တၱဳႏွင့္ က်ီးျဖဴရြာစာတမ္းတုိ႕ကုိလည္းေကာင္း၊ အဂၤလန္ႏုိင္ငံ ပါေမာကၡဦးလွသိန္း (ေခၚ) ဂၽြန္အုိကဲလ္အား ေစတီအေဆာက္အအုံႏွင့္ နန္းအေဆာက္အအုံဆုိင္ရာ စာတမ္းကုိလည္းေကာင္း၊ အေမရိကန္ႏုိင္ငံ အာရွေဖာင္ေဒးရွင္းအတြင္းေရးမွဴး ေဒးဗစ္စတိမ္းဗားစ္အား ေ၀သာလီေက်ာက္ရုပ္တုဆင္းတုတုိ႕၏ ႏွစ္ေပါင္း ၾကာေညာင္းမႈ တုိင္းတာမႈစာတမ္းကုိ လည္းေကာင္း၊ ဂ်ပန္ႏုိင္ငံ ပါေမာကၡအုိနိတုိရႈႏွင့္ ရခုိင္စေကားေျပာ ေလယူသေလသိမ္းအသံထြက္ပုံစာတမ္းႏွင့္ ေျမာက္ဦးၿမဳိ႕ေဘာင္းဒြတ္အရပ္ရွိ ဒခ်္ေကာင္းဆတ္လာ အေဆာက္အအုံပုံစံႏွင့္ ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ခဲ့ၾကပုံစာတမ္းကုိလည္းေကာင္း၊ ေရးသာျပဳစုကူညီခဲ့သည္။

ႏုိင္ငံေတာ္အစုိးရ ယဥ္ေက်းမႈဌာနႏွင့္ အျခားပုဂၢဳလ္မ်ားအားလည္း ဦးမင္းႏုိင္၏ ျပည္ေထာင္စု အကပေဒသာစာအုပ္ (၁၉၅၉ ခု) ရခုိင္ေတးသံစာအုပ္ (၁၉၆၅) ရခုိင္တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိးမ်ားျဖစ္စဥ္ႏွင့္ ဓေလ့ထုံးစုံမ်ားစာအုပ္ တုိင္းရင္းသားယဥ္ေက်းမႈရုိးရာဓေလ့ထုံးစံမ်ား၊ ရခုိင္ျပည္နယ္ ဘ႑ာတုိက္မ်ားက်မ္း၊ ရခုိင္ရုိးရာ စည္(ဗုံ)ႏွင့္ တူရိယာတီးကြက္မ်ားစာတမ္း၊ ျမန္မာေ၀ါေဟာရ အဘိဓာန္က်မ္းျပဳစုရာတြင္ ေ၀ါဟာရစကားလုံးမ်ားႏွင့္ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆုိခ်က္၊ က်မ္းကုိးကားခ်က္မ်ားစာအုပ္ျပဳစုျခင္း၊ ၁၉၇၆-၇၇ ရခုိင္ျပည္နယ္ေန႕၊ ရခုိင္ျပည္နယ္ေအာင္လံ၊ ရခုိင္ျပည္နယ္တံဆိပ္၊ ရခုိင္ရုိးရာ က်ားမ၀တ္စုံစာတမ္း၊ ရခုိင္ျပည္နယ္ျဖစ္စဥ္သမုိင္း၊ ေျမာက္ဦးလမ္းညႊန္စသည္တုိ႕ကုိ ပါ၀င္ကူညီေရးသားျပဳစုခဲ့သည္။

အထက္တန္းပညာေရးဦးစီးဌာန ညႊန္ခ်ဳပ္(ၿငိမ္း) ပါေမာကၡဦးစံသာေအာင္အားလည္းေကာင္း၊ ၁၉၇၂ ခု အဘိဓမၼာေကာက္ႏုတ္ခ်က္ ပရပုိက္ကုိ မုိက္ခရုိဖလင္ရုိက္ႏွိပ္ရန္လည္းေကာင္း၊ ဂ၀ိက႑ာပါသေလာက်မ္း ေပမူကုိ မုိက္ခရုိဖလင္ရိုက္ရန္လည္းေကာင္း၊ လွ်ဳိ႕၀ွက္ေက်ာက္စာေပဂဏန္ေရးနည္း ေပမူကုိ မုိက္ခရုိဖလင္ ရုိက္ရန္လည္းေကာင္း၊ ေအစီ ၆ ရာစုႏွင့္ ယင္းမတုိင္မီ ရခုိင္ျပည္သုံးအကၡရာစာအုပ္ျပဳစုရာတြင္လည္းေကာင္း၊ အနႏၵစႁႏၵား ရွစ္ရာစု ရခုိင္ေ၀သာလီ စာအုပ္ျပဳစုရာတြင္လည္းေကာင္း၊ ရခုိင္ဒဂၤါးမ်ားသမုိင္းျပဳစုရာတြင္ လည္းေကာင္း၊ ဗုဒၶအႏုပညာ (Art of Ancient Arakan) စာအုပ္ျပဳစုရာတြင္ လည္းေကာင္း ပါ၀င္ကူညီခဲ့သည္။

၁၉၅၉ ခုႏွစ္တြင္ ေရဒီယုိမွ ရခုိင္အသံကုိ စတင္ အသံလႊင့္ခဲ့သည္။ တိမ္ျမႇပ္ေပ်ာက္ကြယ္ခဲ့ၿပီျဖစ္ေသာ ရခုိင္ယဥ္ေက်းမႈအေမြအႏွစ္၊ ရခိုင္သမုိင္း၊ ရခုိင္စာေပ၊ ရခုိင္ရုိးရာဓေလ့ထုံးတမ္းစဥ္လာတုိ႕ကုိ ကမာၻကသိေအာင္ ရွာေဖြစုေဆာင္းေလ့လာေဖာ္ထုတ္ခဲ့သည္။ ထိန္းသိမ္ေစာင့္ေရွာင့္ခဲ့သည္။

ရခုိင္သူ ရခုိင္သားတုိ႕ကုိလည္း ရခုိင္ယဥ္ေက်းမႈအေမြအႏွစ္၊ ရခုိင္သမုိင္း၊ ရခုိင္စာေပ၊ ရခုိင္ရုိးရာဓေလ့ထုံးတမ္းစဥ္လာတုိ႕ကုိ ရွာေဖြစုေဆာင္းေလ့လာေဖာ္ထုတ္ ထိန္သိမ္းကာကြယ္ၾကရန္ အၿမဲ ေဆာ္ၾသခဲ့သည္။ ဆရာႀကီးသည္ ရခုိင္ယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္၊ ရခုိင္သမုိင္း၊ ရခုိင္စာေပ၊ ရခုိင္ရုိးရာဓေလ့ထုံး တမ္းစဥ္လာမ်ားကုိ အသစ္တဖန္ျပန္လည္ ေမြးထုတ္ေပးခဲ့ေသာ သမုိင္းပ႑ိပ္သခင္ႀကီးတစ္ဦးပင္ ျဖစ္ပါသည္။
ဆရာႀကီးသည္ ၁၄-၈-၉၀ ေန႕တြင္ စစ္ေတြၿမဳိ႕၌ ကြယ္လြန္ခဲ့သည္။ ဆရာႀကီး၌ ဇနီးေဒၚမစိန္သာႏွင့္သား ကုိေက်ာ္ထြန္းေအာင္အျပင္ သမီး ၄ ဦး က်န္ရစ္ခဲ့သည္။

ဆရာႀကီး၏အေလာင္းကုိ သူ၏ဇာတိခ်က္ေႂကြ ေျမာက္ဦးၿမဳိ႕သုိ႕ ယူေဆာင္လာခဲ့ၿပီး ဆရာႀကီးအလြန္ယုံၾကည္ တန္ဖုိးထားခဲ့ေသာ ရန္ေအာင္ေဇယ် ေခၚ သွ်စ္ေသာင္းပုထုိးေတာ္ႀကီး ဘုရားရိပ္တြင္ အစဥ္လဲေလ်ာင္းရန္ ေနရာခ်ထားေပးခဲ့သည္။



(ႏုိင္ငံအက်ဳိးျပဳအဖုိးတန္ရတနာမ်ား - ေအးသိန္း စာအုပ္မွ)